Trà Yerba Mate là gì? Cách pha trà Yerba Mate

Bạn có biết, trên thế giới, chỉ có một số loại cây có thể chiết xuất caffeine? Và Yerba mate chính là một trong số đó. Bên cạnh trà, cà phê, ca cao, cô la hay guarana (một loại quả ở lưu vực sông Amazon); Yerba mate cũng được dùng như một loại thảo mộc sản xuất đồ uống chứa caffeine. Dù không chứa một lá trà nào nhưng chúng ta vẫn có một loại trà thảo mộc mang tên Yerba mate.

Yerba mate có nguồn gốc từ Nam Mỹ, phổ biến tại các quốc gia như Argentina, Paraguay, Uruguay và Nam Brazil. Tỉ lệ tiêu thụ của Yerba mate so với cà phê tại các quốc gia này là 6/1.

Vậy Trà Yerba mate là gì? Vì sao Yerba mate lại nổi tiếng tại Nam Mỹ đến vậy? Làm cách nào để pha một tách trà Yerba mate?

Nguồn gốc của trà Yerba mate

Nguồn gốc của trà Yerba mate chứa đựng trong nền văn hóa dân gian Nam Mỹ. Từng được phát hiện bởi những người dân bản địa thuộc các khu rừng ở Paraguay và Nam Brazil (những người thuộc hệ nói ngôn ngữ Guarani và Tupi), Yerba mate được ví như loại thảo mộc “từ các vị thần” nhằm nâng cao sức chịu đựng dẻo dai cho con người. Loại thảo mộc này còn được coi như lương thực của các chiến binh và bộ lạc sống dựa vào nên nông nghiệp du mục. Những người bản địa cũng tin rằng, Yerba mate chính là món quà mà thượng đế ban cho họ để duy trì sự sống, tăng sức mạnh và chữa lành bệnh tật, phục vụ y học. Bên cạnh đó, Yerba mate còn mang ý nghĩa tâm linh, được sử dụng để thờ cúng trong các nghi lễ tôn giáo và các nghi lễ quan trọng khác của bộ lạc nơi đây.

Những đặc tính kích thích của Yerba mate trở nên phổ biến trong “giới Gauchos – những anh hùng dân gian” Argentina (hoặc hiểu là cao bồi sống du mục và làm việc như những mục đồng) bởi nó mang đến nguồn năng lượng cho các chuyến du mục hay những ngày thu hoạch kéo dài. Loại thảo mộc này cũng được dùng thay thế cho thực phẩm thời kỳ khan hiếm, hạn hán hay đói kém. Thứ “cà phê cao bồi” vẫn được nhâm nhi vào mỗi bình minh hay đêm xuống quanh đống lửa trại và trong bữa ăn ấy, người ta sẽ truyền tay nhau một “bầu” Yerba mate như một cách chia sẻ tình bằng hữu.

Khi người Tây Ban Nha bắt đầu xâm chiếm khắp Nam Mỹ, họ đã tận mắt nhìn thấy những lợi ích về sức khỏe và năng lượng mà loại đồ uống bản địa này mang lại. Người Tây Ban Nha đã tiếp nhận và nhanh chóng phổ biến Yerba mate như cái cách họ chinh phục Nam Mỹ. Phải mất nhiều thế kỷ để người Châu Âu tìm ra cách biến Yerba mate thành loại cây trồng bền vững. Bí mật ở đây là hạt yerba mate chỉ nảy mầm khi chúng đi qua đường tiêu hóa của một số loài chim bản địa.

Câu chuyện về Yerba Mate

Nguồn gốc của Yerba Mate đến từ người bản địa Guarani, người đã sử dụng nó như một thức uống hàng ngày, sùng bái và ưu tiên trong các cuộc trao đổi của họ với những nền văn hoá tiền sử khác. Loại đồ uống này ra đời vào thế kỷ 16 và phát triển mạnh từ thế kỳ 17. Đối với người Guarani, cây Yerba Mate là một loại cây xuất sắc, một món quà tuyệt vời của các vị thần.

Cho đến nay, đã có rất nhiều người nổi tiếng sử dụng và yêu thích Yerba Mate. Đầu tiên, chúng ta phải nhắc đến cái tên Viggo Peter Mortensen Jr. Đây là một diễn viên, tác giả, nhạc sĩ, nhiếp ảnh gia, nhà thơ, hoạ sĩ người Mỹ gốc đan Mạch. Ông được biết đến nhiều nhất với vai diễn “con trai của Arathon” trong sử thi của Peter Jackson.

Cự tổng thống Mỹ Barack Obama cũng sử dụng Yerba Mate như một loại đồ uống hàng ngày.

Đặc biệt, là trong hầu hết các trận đấu, các cầu thủ Argentina, nổi tiếng là Messi đều có riêng cho mình một bình Yerba Mate. Vì nó sẽ tiếp thêm năng lượng cả về tinh thần lẫn thể chất cho các cầu thủ.

Kể cả những nhà chính trị gia nổi tiếng như Hillary Clinton, Che Guevara, Jose Mujica,… cũng không thể chối từ sức hấp dẫn của loại thức uống này.

Yerba mate phát triển như thế nào

Cây Yerba mate là một loài thuộc họ cây Nhựa ruồi với lá thường xanh (có lá cả bốn mùa), quả mọng nho nhỏ với những bông hoa màu trắng xanh. Lá và thân cây mềm, được hái bằng tay sau đó sấy khô trong môi trường có kiểm soát. Đôi khi chúng còn được hun trước khi bị nghiền nhỏ ra thành trà. Thậm chí, Yerba mate còn được ủ một năm trong các thùng gỗ tuyết tùng nhằm tăng thêm hương vị trước khi được bán ra thị trường.

Yerba mate chất lượng cao nhất là loại được trồng dưới bóng râm trong những tán rừng nhiệt đới, tránh ánh nắng mặt trời trực tiếp. Nhờ sự che chở này, lá cây giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng hơn so với các loại thực vật bị tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Cây Yerba mate hoang dã chỉ thu hoạch hai năm một lần, vì lá của chúng mất nhiều thời gian hơn để phát triển đầy đủ. Trong khi đó, cây được trồng sẽ thu hoạch vào cuối mỗi mùa đông vì chúng phát triển nhanh hơn do được cắt tỉa cẩn thận, tắm nắng và kiểm soát nước.

Yerba mate được trồng và chế biến trên khắp Nam Mỹ. Ngày nay, Brazil là nước sản xuất Yerba mate lớn nhất, tiếp theo là Argentina và Paraguay.

Cách dùng trà Yerba mate

Theo cách truyền thống nhất thì Yerba mate được pha trong một quả bầu. Ngày xưa, những quả bầu ấy là những chiếc bát hoặc những chiếc cốc được làm từ những quả bí đao khô, rỗng ruột. Còn ngày nay, những “bầu” này có thể được làm từ kim loại, gốm sứ hoặc gỗ.

Yerba mate được cho vào bầu và lăc, xay hoặc tán ra. Người ta sẽ đổ một ít nước lạnh vào bầu cho thấm qua thảo mộc, sau đó dùng nước nóng hoặc nước mát (không dùng loại nước vừa sôi) tiếp thêm đầy bầu để tạo ra đồ uống gọi là Trà Yerba mate.

Uống trà thảo mộc Yerba mate không như trà hay café – tức là bạn sẽ không uống trực tiếp mà thay vào đó, bạn hãy nhấm nháp nó qua một thứ có tên là “bombilla” (ống hút bằng kim loại có sẵn đầu lọc).

Theo truyền thống, bầu Yerba mate thường được cùng uống cùng chia sẻ; đây là một phần của xã hội và văn hóa uống Yerba mate. Trong một buổi lễ uống mate, cebador (hay còn gọi là người tiếp nước vào bầu) sẽ chuẩn bị trà và bắt đầu dùng trước tiên qua bombilla để đảm bảo nước trà sẽ thông suốt, sau đó sẽ chuẩn bị thêm một bầu khác và truyền lần lượt đến từng vị khách theo vòng tròn rồi lại đưa về cho cebador để tiếp nước cho vòng tiếp theo. Đây là một nghi thức truyền thống thể hiện tình bằng hữu và lòng hiếu khách.

Nếu như cách uống trà Yerba mate trong bầu được coi là phổ biến ở Nam Mỹ thì ngày nay, nhiều công ty sản xuất loại thảo mộc này đã sử dụng các hình thức bán hàng khác như đựng trong túi lọc hay trà lá lỏng… Qua đó, bạn cũng có thể pha nó như các loại trà hay dùng trong máy pha cà phê…

Văn hóa Yerba mate

Tuy Yerba mate lan tỏa khắp trong văn hóa Nam Mỹ nhưng cách thưởng thức lại có thể khác nhau ở mỗi quốc gia.

• Với người Brazil, họ gọi Yerba mate là “chimarrão” (phát âm là she-ma-HOWN), cách gọi này theo họ nghe êm ái và mượt mà hơn cách gọi của các nước bạn.
• Tại Uruguay, người bản địa thường đi bộ trên phố, mang theo yerba mate và 1 phích nước nhỏ gọi là “termo”. Người ta có thể dễ dàng tìm thấy những trạm nước nóng trên các tuyến đường để bổ sung nước vào termo bất kỳ khi nào.
• Ở Paraguay, người dân địa phương sử dụng Yerba mate như một thức uống nền. Họ có thói quen mua mate cùng với nhiều loại thảo mộc khác, tạo ra thức uống tên là “yuyo” rất có lợi cho sức khỏe. “Yuyo” là đồ uống mà ở đó Yerba mate được kết hợp với các loại trái cây rất thơm ngon và thường uống lạnh
• Còn tại Argentina, người ta lại dùng mate rang lên và đồ uống này được dùng kèm với bánh ngọt vào bữa sáng hoặc những buổi cà phê chiều.

Hương vị Yerba mate

Yerba mate thường được mô tả với hương của đất, cây, thảo mộc, vừa ngọt lại vừa ngăm ngăm. Hãy thử tưởng tượng một tầng rừng nhiệt đới tươi mát và đó chính là hương vị của Yerba mate.

Tuy nhiên, hương vị của Yerba mate có thể thay đổi đôi chút dựa trên vùng canh tác và kỹ thuật sản xuất hay pha chế. Thường thì Yerba mate chứa hương vị gỗ vì được làm từ lá và thân cây. Với những cây thu hoạch muộn, lượng tannin sẽ cao hơn các cây thu hoạc sớm nên vị của mate có thể hơi ngăm đắng. Một số nhà máy lại rang lá và cành để có được hương vị rang hay một số lại ủ trong thùng gỗ tuyết tùng dể có thêm nhiều lớp hương vị của rừng cây.

Lượng Caffeine có trong Yerba mate

Yerba mate thường được mô tả như một loại đồ uống với năng lượng của cà phê, hương vị êm ái của trà truyền thống, các thành phần chữa bệnh của trà thảo mộc và yếu tố cảm xúc tích cực của sô cô la. Trên thực tế, cây yerba mate có chứa caffeine, theophylline và theobromine – tương tự các chất kích thích cũng được tìm thấy trong cà phê, trà và sô cô la.

Như với bất kỳ đồ uống nào được làm từ một loại cây chứa caffein, hàm lượng caffeine có thể thay đổi tùy thuộc vào loại cây, cách chế biến và cách ủ thảo mộc. Một số cây Yerba mate thậm chí có thể thay đổi về mức độ của hương vị, nồng độ caffeine và các chất dinh dưỡng khác tùy thuộc vào việc nó có phải là cây đực hay cây cái hay không; cây cái thường có hương vị nhẹ hơn và lượng caffeine thấp hơn

Nhìn chung, hàm lượng caffeine trong các đồ uống yerba mate thường nhiều hơn trà đen nhưng ít hơn cà phê.

Bảo quản Yerba mate

Bảo quản Yerba mate đúng cách sẽ giúp giữ được trà tươi ngon lâu nhất có thể. Bạn nên đựng Yerba mate trong hộp kín, tránh nắng trực tiếp và hơi ẩm, để nơi khô ráo, xa các vật dụng đựng thức ăn như cà phê, gia vị để tránh ngấm hương vào thảo mộc. Như thế, bạn có thể để cả năm.

Cách pha trà Yerba mate

Yerba mate có thể có nhiệt độ và thời gian ủ trà khác nhau tùy thuộc vào việc nó được canh tác ra sao và đươc pha như thế nào. Tuy nhiên, cũng có một vài tips pha trà Yerba mate cơ bản bạn có thể cùng Bò một nắng Krông Pa tham khảo dưới đây:

• Sử dụng nước sạch, tinh khiết. Đặc biệt là nước suối.
• Nhiệt độ nước: Nhìn chung, Yerba mate được ủ với nước nóng nhưng không phải nước vừa mới sôi. Nhiệt độ ủ mate khoảng 75 – 85 độ C. Nếu bạn không đo được nhiệt độ, thì có thể ước lượng bằng cách đun sôi nước rồi để khoảng 7 phút sau, lúc đó, nhiệt độ nước sẽ giảm xuống khoảng 90 độ C
• Lượng trà: 2 gram trà nên tương ứng với khoảng 230-250ml nước, nhớ đóng nắp để đảm bảo nhiệt độ trong bình/ cốc trà của bạn.
• Thời gian ủ: Khoảng 4-5 phút, sau đó bạn có thể thử và quyết định xem có nên ủ thêm hay không. Tương tự như các loại trà khác, Yerba mate sẽ có thể có chút ngăm đắng khi ủ lâu cùng nước nóng. Bạn cũng có thể tiếp thêm một vài lượt nước cho trà, mỗi lượt nước bạn sẽ cảm nhận được một lớp hương vị khác nhau của thảo mộc.
• Mate có thể dùng đơn giản như trên hoặc thêm nước trái cây như là nước chanh để làm tăng hương vị. Nó ít khi được sử dụnG với mật ong, đường hay kem, sữa như cách bạn làm với một số loại trà khác.

8 công dụng của Yerba Mate đối với sức khỏe

1. Giúp cơ thể tỉnh táo và tập trung

Trà Yerba Mate chứa thành phần caffeine nên có khả năng tăng cường sự tập trung tinh thần và cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động, giảm sự mệt mỏi.

Mỗi cốc trà Yerba Mate trung bình chứa khoảng 85mg caffeine, ít hơn so với cà phê.

Trong một số nghiên cứu trên cơ thể người đã cho kết quả rằng việc dùng 37.5 – 450mg caffeine giúp cải thiện sự tỉnh táo và thời gian ghi nhớ của não bộ.

2. Cung cấp chất chống oxy hóa

Một số hợp chất thực vật trong Yerba Mate có đặc tính chống oxy hóa có lợi cho sức khỏe như:

Xanthines bao gồm caffeine và theobromine, hoạt động như chất kích thích cùng với chất chống oxy hóa caffeoyl có khả năng tăng cường sức khỏe cho cơ thể.

Vị đắng của trà được nên nhờ chất saponin, có tác dụng chống viêm và giảm nồng độ cholesterol trong cơ thể và nhóm chất chống oxy hóa polyphenol có tác động tích cực đến sức khỏe làm giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Theo kết quả nghiên cứu chứng minh rằng trà Yerba Mate có khả năng chống oxy hóa cao hơn trà xanh. Ngoài ra, trà này còn chứa đến bảy trong chín loại axit amin cần thiết cho cơ thể.

3. Hỗ trợ chống nhiễm trùng và nhiễm khuẩn

Nhờ đặc tính chống khuẩn có trong Yerba Mate làm cho cơ thể hạn chế tình trạng bị nhiễm trùng do vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng gây ra.

Yerba Mate có tác dụng hỗ trợ chống nhiễm trùng và nhiễm khuẩn eo nghiên cứu được thí nghiệm trên ống nghiệm cho thấy chiết xuất từ Yerba Mate có khả năng ức chế được sự phát triển, gây hại của vi khuẩn E. coli – loại vi khuẩn dẫn đến các triệu chứng ngộ độc thực phẩm như đau bụng và tiêu chảy.

Bên cạnh đó, trong Yerba Mate còn có một số hợp chất giúp chống lại ký sinh trùng đường ruột và phòng tránh sự phát triển của nấm Malassezia furfur làm xuất hiện vảy, gàu, phát ban trên da.

4. Giúp nâng cao hiệu suất thể chất

Trà Yerba Mate có tác dụng cải thiện các cơn co thắt cơ, giảm tình trạng cơ bị mỏi và khả năng đốt cháy chất béo trong cơ thể để tạo thành năng lượng.

Trong thực tế đã cho thấy, trước khi tập thể dục uống một viên nang chứa khoảng 1gr Yerba Mate xay sẽ đốt cháy được khoảng 24% chất béo với cường độ tập thể dục ở mức độ trung bình và còn phù thuộc vào cường độ tập thể dục mà có thể đốt cháy được chất béo nhiều hơn nữa.

5. Giúp tăng cường hệ thống miễn dịch

Saponin có trong Yerba Mate là hợp chất có tác dụng chống viêm và chứa một lượng nhỏ vitamin C, vitamin E, kẽm và selen có đặc tính chống oxy hóa góp phần làm cho hệ thống miễn dịch cơ thể được khỏe mạnh.

6. Hỗ trợ giảm cân

Sử dụng Yerba Mate sẽ giảm bớt cảm giác thèm ăn giúp cơ thể tăng cường quá trình trao đổi chất và khả năng đốt cháy chất béo để mang lại hiệu quả cho việc giảm cân.

Theo một nghiên cứu được thực hiện vào khoảng 12 tuần ở người thừa cân cho kết quả rằng những nhóm người dùng mỗi ngày 3gr bột Yerba Mate có thể làm giảm đến 0.7kg và giảm khoảng 2% tỷ lệ vòng eo ở hông so với nhóm người dùng giả dược.

7. Giảm nguy cơ mắc bệnh tim

Đặc tính chống oxy hóa, chống viêm và làm giảm nồng độ cholesterol trong Yerba Mate có tác dụng giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Bên cạnh đó, Yerba Mate chứa các chất chống oxy hóa như caffeoyl và polyphenol có khả năng bảo vệ tim mạch.

Theo kết quả của một cuộc nghiên cứu thực hiện kéo dài trong 40 ngày, cho thấy những người mỗi ngày uống 330ml Yerba Mate giảm được nồng độ cholesterol LDL xấu từ 8.6 – 13.1%.

8. Giúp giảm lượng đường trong máu

Yerba Mate giúp cải thiện độ nhạy cảm của insulin và hỗ trợ kiểm soát tốt hàm lượng đường có trong máu.

Ngoài ra, Yerba Mate có tác dụng làm giảm bớt một số biến chứng của những người bị bệnh tiểu đường nhờ khả năng làm giảm sự hình thành của các sản phẩm AGEs – có liên quan đến sự phát triển và làm tăng mức độ nghiêm trọng của một số bệnh.

Tác dụng phụ của Yerba Mate

Tương tác thuốc

Một số hợp chất trong Yerba Mate trong các nghiên cứu cho thấy có hoạt tính ức chế monoamin oxydase (MAOI). Đây là một loại thường được kê đơn và thuốc điều trị trầm cảm và bệnh Parkinson.

Chính vì vậy, khi dùng thuốc MAOI nên thận trọng khi sử dụng Yerba Mate.

Tác dụng phụ liên quan đến caffeine

Bởi vì trong Yerba Mate có chứa caffeine nên nếu sử dụng quá nhiều caffeine có thể dẫn đến đau đầu, đau nửa đầu và huyết áp cao ở một số người.

Phụ nữ mang thai nên sử dụng tối đa ba cốc mỗi ngày vì nếu uống nhiều caffeine có thể làm tăng nguy cơ sảy thai và nhẹ cân.

Ung thư

Theo các nghiên cứu cho thấy rằng trong cùng một thời gian nếu uống một lượng lớn Yerba Mate có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đường hô hấp và tiêu hóa.

Bởi vì Yerba Mate có chứa hydrocarbon thơm đa vòng (PAHs), chất gây ung thư được tìm thấy trong khói thuốc lá và thịt nướng và thường được tiêu thụ ở nhiệt độ rất nóng dẫn đến làm hỏng lớp lót đường hô hấp và tiêu hóa, làm tăng nguy cơ hình thành tế bào ung thư.

Bên cạnh đó, một số hợp chất trong Yerba Mate cũng có thể bảo vệ chống lại các loại ung thư khác.

Trà Mate: Thức uống không thể thiếu của Lionel Messi

Chủ nhân của 7 Quả Bóng Vàng, Lionel Messi, cực kỳ thích trà mate. Ngôi sao của PSG thường xuyên xuất hiện bên cạnh thức uống này, trong những tấm hình mà anh đăng tải lên mạng xã hội.

Hai đội cũ của anh tại Barcelona, Luis Suarz và Neymar, cũng có thói quen tương tự. Ngay cả bạn thân của Messi là Sergio Aguero cũng thích uống loại trà này.

Tại châu Âu, trà mate luôn xuất hiện trong thực đơn của hai nhà vô địch thế giới là Antoine Griezmann và Paul Pogba.

Trong bộ phim tài liệu First Team: Juventus của Netflix, Gonzalo Higuain cũng thích uống trà mate và anh đã giới thiệu món đồ uống này cho các ngôi sao Nam Mỹ khác như Douglas Costa hay Rodrigo Bentancur.

Chưa dừng lại ở đó, trà mate cũng đã thâm nhập vào nước Anh. Trước thềm World Cup 2018, nhiều cầu thủ Tottenham Hotspurs đã giới thiệu món đồ uống này cho các đồng đội.

Theo tiếc lộ của Eric Dier, văn hóa người Nam Mỹ ít nhiều đã ảnh hưởng đến đội bóng đến từ Bắc London. Các cầu thủ như Erik Lamela, Juan Foyth và HLV Mauricio Pochettino thường xuyên phổ biến ích lợi của trà mate cho mọi người.

Có phải uống trà Yerba Mate khi nóng có khả năng gây ung thư?

Trong khi nhiều nghiên cứu cho thấy trà Yerba Meta là thức uống tốt cho sức khỏe, một số nghiên cứu đã chỉ ra có mối liên quan giữa việc tiêu thụ yerba mate thường xuyên với khả năng tăng nguy cơ ung thư. Nguyên nhân được cho rằng nhiệt độ cao khi đốt cháy Yerba Mate làm tăng nguy cơ ung thư thực quản, cao hơn so với Yerba Mate bình thường.

Tuy nhiên, vào năm 2016, Trung tâm nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) khẳng định trà Yerba Mate không gây ung thư trong các thử nghiệm trên động vật hoặc nghiên cứu dịch tễ.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội) cũng khẳng định, các dữ liệu thông tin cho rằng uống trà Yerba Mate có khả năng gây ung thư cho đến nay vẫn chưa được khoa học nhận định rõ ràng và đầy đủ.

Tuy nhiên, chuyên gia cũng cho biết nếu thường xuyên ăn uống đồ ăn thức uống ở dạng nóng, khoảng 65 độ C thì khả năng bị ung thư là hoàn toàn có thể xảy ra, uống trà Yerba Meta cũng vậy. Đáng tiếc là dường như đây là cách thưởng thức được nhiều người ưa chuộng.

“Không chỉ riêng gì loại trà này mà bất cứ loại đồ uống nào, thức ăn nào nếu ăn quá nóng đều có thể dẫn đến nguy cơ gây ung thư hầu họng, thực quản. Bởi lẽ, cổ họng được bao phủ bởi lớp màng nhầy, có các mô mềm bên trong. Khi tiếp xúc với nhiệt độ nóng thì sẽ dễ dàng bị bỏng. Khu vực cổ họng với lớp màng nhầy đặc biệt nhạy cảm với nhiệt độ nóng. Đây không phải khu vực như ở vùng da tay nên rất dễ bị tổn thương. Tình trạng bỏng diễn ra thường xuyên, viêm nhiễm cũng hình thành, lâu khỏi. Lâu ngày, chứng viêm nhiễm này có thể dẫn đến nguy cơ ung thư”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nhận định.

Điều cần nhớ khi uống trà Yerba Mate để tốt cho sức khoẻ

Có phải là uống trà Yerba Mate ở dạng nguội là không phải lo lắng về nguy cơ ung thư nữa? Chuyên gia cho rằng, ít nhất thì việc uống trà ở dạng ấm, dạng nguội vẫn an toàn cho hầu họng, thực quản hơn là so với việc uống nóng. Và bởi vậy, tất nhiên không có khả năng gây ung thư như khi uống ở dạng nóng.

“Còn chuyện bản thân loại trà đó có khả năng gây ung thư do thành phần trà có chất này chất kia… thì cần có những nghiên cứu cụ thể, rõ ràng chứ hiện tại chưa có gì khẳng định”, chuyên gia cho hay.

Bên cạnh đó, theo thông tin đưa trên trang Healthline, các nghiên cứu cho thấy rằng một số hợp chất trong yerba mate có hoạt tính ức chế monoamine oxidase (MAOI). MAOI thường được kê toa như là thuốc giảm trầm cảm và cho bệnh Parkinson. Do đó những người đang uống thuốc MAOI nên thận trọng khi dùng trà Yerba Mate.

Cuối cùng, do có caffeine nên trà Yerba Mate cũng có thể tương tác với thuốc giãn cơ Zanaflex hoặc thuốc chống trầm cảm Luvox. Những người dùng các loại thuốc này nên tránh uống trà Yerba Mate vì nó có thể làm tăng tác dụng của thuốc.

Lý giải những lo ngại về nguy cơ ung thư khi sử dụng trà Yerba Mate

Trong khi nhiều nghiên cứu cho thấy trà yerba meta là thức uống tốt cho sức khỏe, một số nghiên cứu đã chỉ ra có mối liên quan giữa việc tiêu thụ yerba mate thường xuyên với khả năng tăng nguy cơ ung thư đầu – cổ, bàng quang, thanh quản, thận, phổi và u limphô không Hodgkin’s, nhất là ung thư thực quản. Theo các nghiên cứu này, hai yếu tố chính giải thích nguy cơ gây ung thư khi sử dụng trà yerba mate là uống trà ở nhiệt độ cao và sự hiện diện của hợp chất polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) trong thành phần của trà. Vậy cần hiểu những kết quả nghiên cứu này như thế nào?

Một số nghiên cứu chỉ ra rằng nhiệt độ cao khi đốt cháy yerba mate làm tăng nguy cơ ung thư thực quản, cao hơn so với yerba mate bình thường. Trước đây, Trung tâm nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) xếp việc sử dụng bất kỳ thức uống nào ở nhiệt độ cao (very hot beverages) (tức là từ 65oC trở lên) vào nhóm tác nhân có khả năng gây gây ung thư ở người (probably carcinogenic to human) (nhóm 2A). Kết luận này dựa trên một số bằng chứng hạn chế từ các nghiên cứu dịch tễ cho thấy có mối liên quan thuận giữa ung thư thực quản và sử dụng thức uống nóng. Các nghiên cứu tại Trung Quốc, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ và Nam Mỹ, là những khu vực có truyền thống uống trà hoặc trà mate ở nhiệt độ cao (khoảng 70oC), cho thấy nguy cơ ung thư thực phản gia tăng theo nhiệt độ sử dụng các thức uống này. Tuy nhiên, các thử nghiệm trên động vật cho thấy bằng chứng chứng minh khả năng gây ung thư của nước nóng còn hạn chế. Năm 2016, IARC đưa ra kết luận dựa trên nhóm làm việc gồm 23 nhà khoa học quốc tế, cho rằng nguy cơ gây ung thư của thức uống nóng là chưa rõ. Đồng thời, IARC cũng khẳng định mate lạnh không gây ung thư trong các thử nghiệm trên động vật hoặc nghiên cứu dịch tễ.

PAH là một nhóm hợp chất có trên 100 loại polyarene phát sinh từ quá trình đốt cháy các chất hữu cơ không hoàn toàn. Bên cạnh hút thuốc, chế độ ăn uống là nguồn gây phơi nhiễm PAH quan trọng ở người. Nhóm 4 hợp chất PAH gồm benzo[a]anthracene, chrysene, benzo[b]fluoranthene và benzo[a]pyrene (BaP), gọi tắt là PAH4. Trong đó, IARC phân loại 3 hợp chất đầu vào nhóm 2B, tức có thể gây ung thư ở người; trong khi BaP vào nhóm 1, tức là chất gây ung thư ở người. Nhiều loại đồ uống có chứa PAH như trà, cà phê và trà mate. Tuy nhiên, một lượng nhỏ PAH không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào. Ngược lại, với lượng lớn, có thể làm tăng nguy cơ ung thư khi sử dụng trong thời gian dài. Giá trị ngưỡng của PAH xem trong Bảng 1.

Bảng 1. Giá trị ngưỡng phơi nhiễm PAH và nguy cơ ung thư đường tiêu hóa*

*Các giá trị này được rút ra từ thử nghiệm trên chuột (mice) theo dõi trong 2 năm.

** Khoảng tin cậy dưới của liều chuẩn là liều thấp nhất có 95% khả năng không gây ra hơn 10% ung thư trên chuột.

Vậy lượng chất này trong trà mate là bao nhiêu? Năm 2008, Kamangar và cộng sự đã thực hiện nghiên cứu kiểm tra nồng độ PAH trong cả mate nóng (80oC) và lạnh (5oC) từ các sản phẩm mate bày bán trên thị trường. Nghiên cứu kết luận nồng độ PAH rất cao trong lá trà yerba mate cả trong cả hai loại uống nóng và lạnh. Tuy nhiên, nghiên cứu so sánh năm 2018 của Okaru và cộng sự đánh giá nguy cơ ung thư thực quản khi sử dụng một số thức uống (trà, cà phê và mate) nóng cho thấy nồng độ BaP và PAH4 trong cả 3 loại thức uống này thấp hơn so với liều chuẩn trong Bảng 1. Cụ thể, khi uống 200ml trà mate có mức phơi nhiễm là 2,85×10-4 μg/kg cân nặng/ngày BaP và 7,22×10-4 μg/kg cân nặng/ngày PAH4.

Vấn đề mấu chốt từ lo ngại mà các nghiên cứu chỉ ra là do trà mate được chế biến theo cách truyền thống và tiêu thụ lượng trà giống như người dân Nam Mỹ. Khi đó lượng PAH hấp thu tương đương với người hút một bao thuốc lá/ngày. Kết luận này rút ra từ các nghiên cứu đánh giá nồng độ các chất chuyển hóa của PAH trong nước tiểu sau khi hút thuốc và sau khi uống mate. Dạng sử dụng truyền thống của yerba mate là thêm nước vào một mẻ lá nhiều lần và uống như trà. Cách uống này sẽ làm người sử dụng tiêu thụ nhiều PAH hơn so với nếu chỉ pha một lần.

Với cách chế biến hiện đại, trà mate được kiểm soát chặt chẽ nồng độ PAH và có báo cáo hàm lượng trên nhãn dán sản phẩm cũng như chứng nhận kiểm định của cơ quan chủ quản. Người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin khi đặt mua hay sử dụng sản phẩm để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Kết luận

Như vậy, khi thưởng thức vài cốc trà yerba mate theo kiểu uống trà gói thì lượng PAH không cao như được ủ theo kiểu truyền thống. Vì vậy, nếu bạn có uống một cốc yerba mate thì cũng đừng lo lắng, khi đó lượng PAH bạn tiêu thụ không vượt quá lượng tìm thấy trong nhiều loại thức ăn và đồ uống trong chế độ ăn trung bình của người Châu Mỹ.

Tóm lại, sử dụng trà yerba mate ở nhiệt độ thấp (dưới 60oC) và không uống quá nhiều thì không liên quan tới sự xuất hiện của bất kỳ dạng ung thư nào.

Lần đầu tiên Argentina xuất khẩu trà yerba sang Việt Nam

Lần đầu tiên Argentina xuất khẩu sang Việt Nam 7 tấn trà yerba mate. Argentina là quốc gia sản xuất và xuất khẩu trà yerba mate hàng đầu thế giới. Hiện, ngoài châu Mỹ Latinh, trà yerba mate đã có mặt ở khắp nơi trên thế giới như châu Âu, Hoa Kỳ, Canada, Trung Đông, châu Đại Dương và châu Á.

Tại thị trường Việt Nam, các sản phẩm trà yerba mate được nhập khẩu qua Công ty Matéa TM và hiện được bày bán tại các nhà hàng và cửa hàng chuyên dụng, hoặc người tiêu dùng có thể mua trực tuyến tại các thành phố lớn.

Công ty Matéa TM là nhà phân phối độc quyền trà yerba mate tại Việt Nam, sắp tới công ty này sẽ ra mắt chuỗi thương hiệu nhượng quyền liên quan đến đồ uống về trà yerba maté tại Hà Nội, dự kiến mở cửa vào đầu tháng 11. Ông Bùi Minh Tiến, CEO của doanh nghiệp cho biết, doanh nghiệp rất mong muốn trở thành cầu nối để có thể đem văn hoá của đất nước Argentina đến với người dân Việt Nam.

Tại Argentina, trung bình mỗi năm mỗi người dân tiêu thụ 6,4kg trà và hơn 90% các hộ gia đình đều uống mate. Trà yerba mate có thể uống vào bất cứ thời điểm nào, và phù hợp với đông đảo người dùng, không phân biệt độ tuổi. Với lợi ích sức khỏe của loại trà này, ngày càng có nhiều vận động viên thể thao trên khắp thế giới lựa chọn.

Đại sứ Argentina tại Việt Nam, ông Pablo Beltramino chia sẻ: “Lô hàng xuất khẩu trà đầu tiên sang thị trường Việt Nam là một thành công quan trọng, là sự khởi đầu của dự án trà yerba mate Argentina tại Việt Nam và là điểm đầu tiên của thị trường Đông Nam Á. Việt Nam là đất nước rất sành về các loại trà thảo mộc. Chúng tôi hy vọng trà mate sẽ góp mặt trong danh sách đa dạng các sản phẩm trà thảo mộc tinh túy được người Việt ưa chuộng”, đồng thời ông cũng bày tỏ “tôi chắc là các bạn Việt Nam sẽ rất yêu thích sản phẩm này bởi sự đa dạng về cách thưởng trà: nóng, lạnh hay kết hợp với các thức uống khác”.

BMN Krông Pa Tổng hợp